BIOS قسمتی از نرم افزاری هست که به صورت دائمی در چیپی روی مادربردذخیره
میشود ، زمانی که شما کامپیوتر خود را روشن می کنید ، ابتدا برنامهگنجانده
شده درBIOS راه اندازی می شود . این قسمت سخت افزار را چک میکند و برخی از
قسمت های مهم سخت افزار را بازبینی می کند تا از صحت کارکرد اطمینان حاصل
شود .
برای مثال در صورتی که ولتاژ های سیستم مناسب باشند ، این قسمت ، کارت
گرافیک ، پردازنده ، رم و منبع تغذیه را بازبینی می کند . در صورتی که
مشکلی وجود داشته باشد شما رو توسط بیپ هایی رمزگونه باخبر می کند .
اگر همه قطعات سالم باشند ، صفحه Sartup نمایش داده خواهد شد و این اولین
چیزی است که شما روی صفحه مونیتور مشاهده می کنید . سپس اقدام به چک کردن
حافظه و شناسایی سخت افزارهای دیگر ، پیکربندی Device های مورد نیاز ،
شناسایی درایو های راه اندازی ( Boot ) ، وسرانجام تحویل دادن کنترل boot
sector که وظیفه
راه اندازی سیستم عامل را بر عهده دارد ، را می کند .
فلش کردنBIOS چه معنایی دارد ؟
این جور نرم افزار هااز بعضی جهات شبیه به دیگر نرم افزار ها هستند . ورژن
های جدیدی برای آن ها وجود دارد که شامل : بروز رسانی ، اصلاحیه ، ویژگی
های جدید و رفع اشکال های ورزن های قبلی می باشند . نصب ورژن جدیدBIOS و
بروز رسانیآت امکان پذیر است اما فرآیند بروزرسانی آنها با بروز رسانی نرم
افزار های عادی نصب شده بر روی کامپیوتر شما متفاوت است !
نرم افزار هایBIOS در هارددیسک ذخیره نشده اند ، بلکه آن ها در یک چیپ بر
روی مادربرد ذخیره شده اند !
برای پاک کردن نرم افزار ذخیره شده در چیپ و جایگزینی آن با ورژن جدید نرم
افزار ، شما به یک برنامه مخصوص که flash utility نامیده می شود احتیاج
دارید .
فرآیند انجام گیری بروزرسانیBIOS را فلش کردن BIOS می نامند .
چرا ممکن هست شما به فلش کردنBIOS احتیاج پیدا کنید ؟
بیشترین دلایل رایج که موجب می شود که مردم اقدام به بروزرسانیBIOS بکنند :
- پشتیبانی از پردازنده های جدید :
BIOS این امکان را برای مادربرد فراهم می سازد تا مادربرد از پردازندههای
جدید با سرعت بالاتر پشتیبانی کند . از آنجایی که ممکن است شما پردازنده
فعلی خود را با یک پردازنده سریعتر و جدید تر جایگزین کنید ،اما ممکن
استBIOS آن را شناسایی نکند ، یا تنظیمات صحیح برای بایوس آن پردازنده
درBIOS وجود نداشته باشد که در بعضی موارد بابروز رسانیBIOS این مشکل را حل
میکند .
- پشتیبانی از هارددیسک هایی با حجم بیشتر :
BIOS به مادربرد این اجازه را می دهد تا از هارددیسک هایی با حجم بیشتر از
مقدار معین شده پشتیبانی کنند .
از آنجایی که شما ممکن است هارد دیسکی حجیم تر و جدید تر نصب کنید ،ممکن
استBIOS هارد دیسک جدید را شناسایی نکند یا قسمتی از آن را شناسایی کند .
معمولا بروزرسانیBIOS این مشکل را نیز حل می کند .
- رفع خطاها:
BIOS محتوی خصوصیات و اختیارات اصلی سیستم است که اگر یکی یا هیچ کدام از
آنها به صورت صحیح کار نکند و شما کامپیوتر را خریداری کرده باشید ،
تولیدکننده مشکل را شناسایی و آن را توسط ورژن جدیدBIOS برطرف می کند .
آموزش تنظیمات بایوس :
بایوس مخفف کلمه Base Input Output System میباشد و شامل امکاناتی جهت
تنظیم و پیکربندی تنظیمات و امکانات سیستم میباشد .
تنظیمات بایوس یا سیماس Cmos در آی سی موسوم به آی سی سیماس بر روی
مادِربورد ذخیره می شود .
هنگامی که کامپیوتر خاموش است ، باطری تعبیه شده بر روی مادِر بورد تنظیمات
ذخیره شده را نگهداری می کند . علاوه بر تنظیمات ، ساعت و تاریخ نیز
اطلاعات آی¬سیِ سیماس است که توسط این باطری محافظت می شود .برای ورود به بخش تنظیمات بایوس بایستی هنگامی که کامپیوتر را روشن می کنیم
دکمه های
Delete و یا در بعضی سیستم ها Ctl+F۱ و یا F۱۲ را بزنیم . ( بستگی
به نوع مادربورد دارد ) .در این بخش که فقط با کیبورد قابل تنظیم است
میتوانید تنظیمات بسیار زیادی انجام دهید که به مهمترین آنها اشاره می شود
.توجه کنید که منو بندی و گزینه ها ممکن است در مادربوردهای مختلف متفاوت
باشد اما اصول کلی و مفهوم تمام انها یکی است که ما به گزینه های اصلی
مربوط به دو سازنده معروف آیسی بایوس
( AMI و Award) پرداخته ایم :
۱) Standard CMOS Features
۱) قابلیتهای استاندارد
این بخش شامل تنظیمات اصلی و مشترک بین تمام سیستمها میباشد و شامل موارد
زیر است :
▪ Date & Time :
تنظیم و نمایش تاریخ - تنظیم و نمایش ساعت
▪ IDE۰ Master :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت IDE۰ روی مادر بورد نصب شده و در حالت
Master قرار دارد .
▪ IDE ۰ Slave :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت IDE۰ روی مادر بورد نصب شده و در حالت
Slave قرار دارد .
▪ IDE ۱ Master :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت IDE۱ روی مادر بورد نصب شده و در حالت
Master قرار دارد.
▪ IDE ۱ Slave :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت IDE۱ روی مادر بورد نصب شده و در حالت
Slave قرار دارد .
▪ Serial ATA ۰ :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت SATA۰ روی مادر بورد نصب شده .
▪ Serial ATA ۱ :
تنظیم و نمایش دستگاهی که به پورت SATA۱ روی مادر بورد نصب شده .
▪ Floppy Device [Drive A / Drive B] :
تنظیمات و فعال/غیرفعال کردن درایو فلاپی دیسک
▪ System Information :
نمایش کلیاتی راجع به سیستم (در برخی سیستمها وجود دارد )
ـ نکته : دستگاههایی مانند سی¬دی¬رام ، رایتر و هارد اغلب ATA هستند و با
کابلی ۸۰ رشته ای موسوم به IDE که مطابق شکل زیر است به مادربورد وصل می
شود . اغلب مادربوردها دارای یک یا دو پورت IDE هستند( یعنی ۲ یا ۴ دستگاه
ATA را میتوان به آن وصل کرد. به ATA در مواقعی PATA نیز گویند ) . از آنجا
که کابل IDE دارای سوکت میباشد دو سوکت آن به دو دستگاه قابل نصب است که
یکی Slave و دیگری Master خواهد بود . برای تنظیم اینکه کدامیک Master و
کدامیک Salve باشند در پشت این دستگاهها جامپرهایی تعبیه شده که با توجه به
توضیحات روی دستگاه قابل تنظیم هستند .
هاردها و رایترها با سوکت SATA نیز موجودند که سرعت بسیار بیشتری دارند و
کابل آنها کوچکتر میباشد . این دستگاهها با کابل موسوم به ساتا به مادربورد
وصل میوسیله نصب میشود . در حال حاضر اغلب مادربوردها دارای ۲ ، ۴ و یا ۶
پورت ساتا هستند .
۲)Advanced CMOS Features
۲) امکانات ویژه و خاص
شامل تنظیمات امکانات ویژه و خاص مربوط به BIOS سیستم میباشد .
مثلا در اغلب بایوس ها شامل موارد زیر است :
( توضیح: گزینه های قابل انتخاب برای هر تنظیم در داخل کروشه[ ] قرار داده
شده )
▪[ Boot Sector Protection : [ Enable/ Disable
فعال(Enable) یا غیرفعال (Disable) بودن سیستم حفاظت از خرابی و دستکاری
غیرمجاز بایوس توسط ویروس و یا اتفاقات ناخواسته
▪[ Full Screen Logo Screen : [ Enable/ Disable
نمایش یا عدم نمایش لوگوی شرکت / Disable
با قرار دادن این گزینه در حالت فعال (Enable) ، سیستم پس از گذشت ۱۰ ثانیه
از چک کردن تنظیمات شروع به بالا آمدن میکند . (اگر چک قعات بیش از ۱۰
ثانیه طول بکشد از چک کردن مابقی صرفنظر می کند )
▪[ Boot Up Num-Lock LED : [ON / OFF
مشخص کردن وضعیت پیش فرض چراغ دکمه های شماره (Numbers Keys)
▪[ Boot Sequence [C, CD-Rom,A / A,CD-Rom,C / CD-Rom.C,A / CD- Rom,A,C
با ورود به این بخش می توانید اولویت مراجعه سیستم برای بالا آمدن را به
دستگاه دلخواه بدهید .
▪[ Hard Disk Boot Priority : [ HDD ۰ / HDD ۱ / HDD ۲
تنظیم اولویت بین هارددیسکها برای بالا آمدن (اینکه سیستم عامل با کمک کدام
هارد بالا بیاید)
▪[ First(۱st) Boot Device : [ Hard Disk / CD-ROM / Floppy / USB HDD
تنظیم اولین دستگاهی که توسط سیستم برای بوت شدن مورد استفاده قرار میگیرد
▪[ Second(۲nd) Boot Device : [ Hard Disk / CD-ROM / Floppy / USB HDD
تنظیم دومین دستگاهی که توسط سیستم برای بوت شدن مورد استفاده قرار میگیرد
.( به دستگاه دوم تنها زمانی مراجعه می شود که دستگاه اول نتوانسته سیستم
را بوت کند )
▪[ Third(۳rd) Boot Device : [ Hard Disk / CD-ROM / Floppy / USB HDD
تنظیم سومین دستگاهی که توسط سیستم برای بوت شدن مورد استفاده قرار میگیرد
.( به دستگاه سوم تنها زمانی مراجعه می شود که دستگاه دوم نتوانسته سیستم
را بوت کند )
▪ Other Boot Device
تنظیم دیگر دستگاهها که توسط سیستم برای بوت شدن مورد استفاده قرار میگیرند.
ـ نکته : هنگامی که میخواهیم از روی سی دی ویندوز نصب کنیم بایستی First
Boot Device را CD-ROM قرار دهیم تا سیستم به محض روشن شدن به درایو سی دی
مراجعه کرده و از روی سی دی بالا بیاید .
برای نصب سیستم عامل داس بایستی First Boot Device را Floppy Disc قرار
دهیم تا سیستم به محض روشن شدن به درایو فلاپی مراجعه کرده و از روی فلاپی
بالا بیاید .
۳) Integrated Peripherals
۳) دستگاههای مجتمع روی مادِربورد
تنظیمات مربوط به تمامی دستگاهها و قطعات روی مادِربورد ( مجتمع شده بر روی
مادِربورد) یا اصطلاحا تنظیمات دستگاههای آنبورد (On Board
دستگاههای آنبورد مانند سیستم کارت صوت مادربورد و یا پورتهای USB (یو اِس
بی) و (همچنین در بعضی از مادربوردها تنظیمات کارت گرافیکهای تعبیه شده روی
مادِربورد ) و نیز تنظیمات مربوط به کارت شبکه تعبیه شده بر روی مادِربورد
.
به توضیح بخشهای مهم این قسمت میپردازیم :
▪[ USB Controller : [Disable / ۲ Ports / ۴ Ports / ۶ Ports / ۸ Ports
تنظیم فعال یا غیر فعال بودن پورتهای USB مادربورد
▪[ USB Device Legacy Support : [Enable / Disable
تنظیم امکان/عدم امکان استفاده از دستگاههای USB در سیستم عامل
▪[ Onboard Lan Controller : [Enable / Disable
تنظیم فعال/غیرفعال بودن کنترلر شبکه
▪[ Audio Controller : [Enable / Disable
تنظیم فعال/غیرفعال بودن کارت صوت مجتمع شده
▪[ On-Chip ATA Controller : [Enable / Disable
تنظیم کنترلر دستگاههای اِتا (ATA)
▪[ On-Chip SATA Controller : [Enable / Disable
تنظیم فعال/غیرفعال بودن کنترلر دستگاههای SATA
▪[ Raid Sata Mode : [IDE / Raid۰ / Raid ۱ / Raid ۲
تنظیم سیستم استفاده از Raid ( استفاده بهینه و بدون خطا از چند هارد دیسک)
▪ I/O Device :
تنظیمات مربوط به پورتهای خروجی و ورودی مادِربورد مانند LPT, Com,Mid
▪[ USB Keyboard Support : [Enable / Disable
فعال یا غیرفعال بودن کیبورد با پورت USB ( برای کیبورد های یو اس بی حتما
باید این گزینه فعال باشد )
▪[ USB Mouse Support : [Enable / Disable
فعال یا غیرفعال بودن ماوس با پورت USB ( برای موس های یو اس بی حتما باید
این پورت فعال باشد ، در غیر اینصورت هنگام نصب ویندوز در زمانی که سیستم
یو اس بی را شناسایی نمی کند موس غیر فعال می شود )
▪ Onboard Serial Port ۱ & ۲
تنظیمات مربوط به پورتهای سریال
۴) Power Management Setup
۴) تنظیمات مدیریت تغذیه سیستم
در این قسمت اغلب چند بخش اساسی وجود دارد :
▪[ ACPI Function(Or Suspend Mode) : [Enable / Disable
تنظیم عملکرد حالت ACPI که در ویندوز ۲۰۰۰ و اکس پی قابل استفاده است )
▪[ USB Device Wake UP : [Enable / Disable
اینکه سیستم با دستگاههای متصل به USB از حالت استندبای خارج گردد یا خیر
▪[ Resume From S۳ By PS۲ Keyboard: [Enable / Disable
اینکه سیستم با کیبورد متصل به PS۲ از حالت استندبای خارج گردد یا خیر
▪[ Resume From S۳ By PS۲ Mouse : [Enable / Disable
اینکه سیستم با ماوس متصل به PS۲ از حالت استندبای خارج گردد یا خیر
▪[ Power Button Function : [Power Off / Suspend
عملکرد دکمه پاور روی کِیس ( خاموش کند و یا به حالت استندبای برود )
▪ Keyboard Power ON :
این بخش دارای ۳ گزینه است :
ـ Password : با زدن پسووردی دلخواه سیستم روشن شود
ـ Disable : حالت روشن شدن سیستم با صفحه کلید غیرفعال باشد
ـ Keyboard ۹۸ : با زدن دکمه پاور روی کیبوردهای قدیمی سیستم روشن شود .
▪[ Mouse Power ON : [Enable / Disable
اینکه وقتی کلیک دکمه چپ ماوس کلیک گردد سیستم روشن شود .
▪[ Modem Ring resume : [Enable / Disable
این گزینه اگر فعال باشد ، اگر مودم شما به خط تلفن متصل باشد و کسی با شما
تماس بگیرد سیستم روشن می شود
۵) Pnp/PCI Configuration
۵) پیکربندی و تنظیمات مربوط به دستگاههای
▪ PCI : Peripheral Compounent Interconnect
و PNP : Plug & Play
دستگاهای PCI دستگاههایی هستند که از طریق اسلات ( شکاف) های PCI به
مادربورد متصل می شوند . مانند مودم ، تی وی کپچر و یا کارت صوت
در این بخش هرکدام از شکافهای (Slot) مادربورد را میتوان تنظیم کرد که از
کدام شماره وقفه(IRQ) استفاده کند
بهتر است گزینه Auto را انتخاب کنیم تا سیستم به طور اتوماتیک شماره وقفه
به دستگاهها نسبت دهد .
۶) PC Health Status یا H/W Monitor
۶) وضعیت سلامتی سیستم
این بخش نمایانگر وضعیت کلی سیستم شامل سرعت فنها ، دمای جاری سیستم و
پردازنده ، ولتاژ پردازنده و ... میباشد .
در بعضی از سیستمها در این بخش گزینه های زیر نیز وجود دارند :
▪[ Chassis Instruction : [Enable / Disable
عملکردهای جانبی کِیس مانند باز بودن درب
▪[ CPU Smart Fan Target : [Disable / Level ۱ / … / Level ۵
تنظیم اتوماتیک سرعت فن پردازنده در دمای زیاد
▪[ CPU Fan Fail Warning : [Enable / Disable
هشدار در هنگام خرابی یا عملکرد بدِ فن پردازنده
▪[ CPU Temp Warning : [Disable / ۵۰ / ۶۰ / ۷۰ / ۸۰
هشدار رسیدن دمای پردازنده به دمای خاص
▪[ CPU Temp Warning : [Enable / Disable
هشدار در هنگام خرابی یا عملکرد بد فن سیستم (کیس)
۷) Frequency/Voltage Control
۷) کنترل ولتاژ و فرکانس
در این بخش می توان فرکانس کاری پردازنده و ولتاژ کاری رم و پردازنده و
همچنین ولتاژ کارت گرافیکی متصل به شکاف AGP را تنظیم کرد .
این بخش بیشتر برای OverClockکردن بکار میرود .
دستکاری این بخش بدون داشتن اطلاعات دقیق و کافی ممکن است باعث سوختن
مادربورد ، پردازنده و یا کارت گرافیک گردد .
۸) Top Performance / Loaf Fail-Safe / Optimized Default
۸) تنظیمات اولیه و تنظیمات کارا
این بخش که با سه نام ذکر شده بالا در دسترس است شامل تنظیمات پیش فرض و
اولیه کارخانه سازنده و همچنین پیش تنظیمات پیشنهادی شرکت سازنده میباشد .
به برخی از گزینه های رایج آن میپردازیم :
▪ Load Fail-Safe Default :
بارگزاری تنظیمات پیش فرضی که از برخی از قابلیتهای مادربورد چشمپوشی می
کند .
▪ Top Performance & Optimized Default :
بارگزاری تنظیمات پیش فرضی که بیشترین کارایی مادربورد سیستم را بهمراه
دارد.
۹) BIOS Setting Password - Set Supervisor & User Password
۹) کلمه عبور تنظیمات بایوس / تنظیم کلمه عبور کاربر
در این بخش میتوان برای ورود به سیستم و یا ورود به تنظیمات بایوس کلمه
عبور گذاشت .
با تنظیم System Password یا User Password می توان برای بالا آمدن سیستم
یک کلمه عبور گذاشت تا کسی نتواند بدون مجوز از کامپیوتر استفاده کند .
با تنظیم Supervisor Password می توان برای ورود به بخش تنظیمات بایوس کلمه
عبور قرار داد .
ـ نکته : با برداشتن باطری روی مادربورد این دو کلمه عبور پاک خواهند شد و
کلیه تنظیمات به حالت اولیه ( تنظمات کارخانه) برمیگردد .
۱۰) Save And Exit
۱۰) ذخیره و خروج از بایوس
در بیشتر موارد با زدن کلید F۱۰ تغییرات اعمال شده در بایوس ذخیره می شود و
سیستم ری استارت و آماده کار خواهد شد .
در بعضی از مادربوردها هم بایستی گزینه Save And Exit را برای ذخیره و خروج
انتخاب کرد .
گزینه Exit Without Saving نیز موجب خروج از بخش تنظیمات البته بدون ذخیره
تغییرات اعمال شده میگردد .
